داریوش مهرجویی

داریوش مهرجویی متولد 17 آذرماه 1318 در تهران، کارگردان، تهیه کننده، فیلمنامه نویس، نویسنده و مترجم بود. او در خانواده ای کم درآمد به دنیا آمد. پدرش نوازنده سنتور بود به همین علت خیلی زود به موسیقی علاقمند شد و در کلاس های موسیقی آقای زندی شرکت کرد. نواختن سنتور را از پدرش آموخت سپس به موسیقی کلاسیک غربی روی آورد و پیانو نوازی را آغاز کرد. هفده ساله بود که به سینما و فیلم علاقمند شد و برای دیدن فیلم های انگلیسی زبان به یادگیری زبان پرداخت. بعد از اخذ دیپلم مدتی به عنوان مدیر در هتل آتلانتیک مشغول به کار شد و بعد از یکسال برای ادامه تحصیل به کالیفرنیا رفت. او تحصیلاتش را در رشته سینما نیمه کاره رها کرد و وارد رشته فلسفه شد. سال 1344 در مقطع کارشناسی فلسفه از دانشگاه یوسی‌ال‌ای فارغ التحصیل شد. سال 1344 سردبیر نشریهٔ پارس ریویو در لس آنجلس شد و سال 1345 به تهران بازگشت. او یکسال بعد با هزینه بسیار، نخستین فیلم سینمایی خود را با نام الماس ۳۳ روانه بازار کرد. این فیلم ژانر جنایی-اکشن و فروش متوسطی داشت. سال 1348 داریوش مهرجویی با همکاری غلامحسین ساعدی فیلمنامه گاو را بر اساس یکی از داستان‌های کوتاه مجموعهٔ عزاداران بیل نوشتند. این فیلم فصلی نو در سینمای ایران بود و از نظر هنری و تجاری فیلم موفقی بود. فیلم گاو در جشنواره‌های بین‌المللی جوایز متعددی را بدست آورد و تصویری جدید از سینمای ایران را به دنیا ارائه داد. در فاصله سال های 49 تا 59 او فیلم های آقای هالو، پستچی ، دایره مینا و مدرسه‌ای که می‌رفتیم را کارگردانی کرد. پس از حوادث انقلاب اسلامی او مدتی به فرانسه رفت و شش سال از دنیای فیلمسازی فاصله گرفت. سال 1365 به وطن بازگشت و فیلم سینمایی اجاره نشین ها را ساخت. این فیلم در ژانر کمدی- درام سال 1366 اکران شد و پرفروش‌ترین فیلم سال شد. بر اساس نظرسنجی منتقدان در ماهنامه فیلم، اجاره نشین ها از برترین فیلم های تاریخ سینمای ایران است. فیلم سینمایی شیرک اثر بعدی او در سال 1366 اکران شد. سال 1368 مهرجویی فیلم اجتماعی و سورئالیستی هامون را ساخت. این فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران در نظرسنجی منتقدان و نویسندگان ماهنامه سینمایی فیلم برگزیده شده است. هامون در هشتمین جشنواره فیلم فجر شش جایزه از جمله جایزه ویژه هیئت داوران و بهترین کارگردانی و فیلمنامه و بازیگر نقش اول مرد را بدست آورد و فاتح اصلی جشنواره لقب گرفت. شخصیت حمید هامون نیز به‌عنوان برترین شخصیت تاریخ سینمای ایران توسط مجلهٔ فیلم انتخاب شد. فیلم بانو اثر بعدی او در سال 1370 بود. مهرجویی یکسال بعد فیلم سارا را کارگردانی کرد. داستان این فیلم از روی نمایشنامه خانه عروسک اثر هنریک ایبسن الهام گرفته شده و از مهمترین فیلم های مهرجویی به حساب می آید. پری فیلم بعدی او در سال 1373 بود. این فیلم اقتباسی از رمان «فرانی و زویی» و داستان‌کوتاهِ «یک روزِ خوش برای موزماهی»، نوشتهٔ «جروم دیوید سالینجر» است. مهرجویی سال 1375 فیلم سینمایی لیلا را کارگردانی کرد. این فیلم دوازدهمین اثر بلند او بود که بهترین فیلم سال در دوره ۱۲ منتخب نویسندگان و منتقدان در سال ۱۳۷۶ شد. لیلا حاتمی در این فیلم برنده دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن در پانزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر شد.درخت گلابی، داستان های جزیره (دختردایی گمشده) ، میکس و بمانی دیگر فیلم های مهرجویی از سال 1376 تا 1380 بودند. او سال 1382 فیلم مهمان مامان را ، بر اساس کتاب مهمان مامان نوشتهٔ هوشنگ مرادی کرمانی ساخت. این فیلم با استقبال مخاطبان همراه شد و در بیست و دومین دوره جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بلورین بهترین فیلم را دریافت کرد. مهرجویی سال 1385 فیلم سینمایی سنتوری را ساخت. این فیلم برداشتی آزاد از رمان عقاید یک دلقک نوشته هاینریش بل - (با نام نخستین تولدت مبارک) بود و رویکردی انتقادی داشت. سنتوری توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توقیف شد و به اکران نرسید. سرانجام سال ۱۳۸۹ در شبکه نمایش خانگی پخش و منتشر شد. این فیلم در بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شد. مهرجویی سال 1388 دو فیلم آسمان محبوب و طهران-تهران را کارگردانی کرد. فیلم نارنجی پوش اثر بعدی او در سال 1390 در ژانر کمدی سیاه بود. نارنجی پوش در سی امین دوره جشنواره فیلم فجر جایزه بهترین تدوین و جایزه ویژه هیئت داوران را بدست آورد. مهرجویی سال 1391 با همکاری رضا درمیشیان فیلم سینمایی چه خوبه که برگشتی را ساخت. فیلمنامه این فیلم برگرفته از داستان نزاع ایوان ایوانویچ و ایوان نیکیفورویچ از نیکلای گوگول است. داریوش مهرجویی سال 1392 با اقتباسی از نمایشنامهٔ اشباح، اثر هنریک ایبسن فیلم سینمایی اشباح را ساخت. او بعد از چندین سال دوری از سینما، سال 1400 فیلم سینمایی لامینور را کارگردانی کرد. مهرجویی بعد از 40 سال با علی نصیریان در این فیلم همکاری کرد. داریوش مهرجویی علاوه بر ساخت فیلم های سینمایی سابقه ساخت فیلم مستند را نیز در کارنامه خود دارد. فیلم های مستند ایثار (۱۳۵۵)، الموت (۱۳۵۵) ، انفاق (۱۳۵۶) ، بخشش (۱۳۵۶)، پیوند کلیه (۱۳۵۷) ، سفر به سرزمین رمبو (۱۳۶۲) ، داستان‌های جزیره (اپیزود اول، دختردایی گمشده) (۱۳۷۷) ، فرش و فرشته (فیلم کوتاه) و طهران: روزهای آشنایی (اپیزود اول، طهران تهران) (۱۳۸۷) از دیگر آثار این هنرمند هستند. داریوش مهرجویی از اعضای هیئت‌مدیره موزه هنرهای معاصر تهران بود. براساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۳، مهرجویی با آفریدن هفت شخصیت، بیشترین شخصیت سینمایی ماندگار را در سینمای ایران خلق کرده‌است. او در نخستین رأی‌گیری مجلهٔ فیلم سال 1367 ، در رأی‌گیری سال ۱۳۷۸ مجلهٔ دنیای تصویر و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجلهٔ نقد سینما جزء برترین فیلم‌سازان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد. او در رأی‌گیری ۱۳۹۸ مجلهٔ فیلم به عنوان بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد. داریوش مهرجویی جوایز متعددی از جشنواره های بین المللی کسب کرده که از میان آن ها میتوان به جایزهٔ صدف طلایی بهترین فیلم جشنوارهٔ فیلم سن‌سباستین، سه جایزهٔ ذکر ویژه و جایزهٔ بخش نگاه نو و جایزهٔ فیپرشی از جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز و جایزهٔ هوگو نقره‌ای جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو اشاره کرد. او در سالِ ۱۳۹۳ از سوی سفیر فرانسه جایزهٔ شوالیه ادب و هنر فرانسه را بدست آورد. داریوش مهرجویی تاکنون دوبار ازدواج کرده است.همسر اول او فریار جواهریان (معمار و نویسنده) بود و حاصل این ازدواج دو فرزند به نام های مریم و صفا هستند. ازدواج مهرجویی و معماریان بعد از 25 سال به جدایی ختم شد. مهرجویی بعد از مدتی با وحیده محمّدی‌فر (فیلمنامه‌نویس، طراح لباس) ازدواج کرد. آن ها دختری به نام مونا مهرجویی دارند. داریوش مهرجویی به عنوان نویسنده خالق کتاب های به خاطر یک فیلم بلند لعنتی- نشر قطره ۱۳۸۸، در خرابات مغان-نشر قطره ۱۳۹۱، آن رسید لعنتی- نشر به نگار ۱۳۹۵، سفر به سرزمین فرشتگان- نشر به نگار ۱۳۹۵، سفرنامه پاریس عوج کلاب - نشر به نگار ۱۳۹۵ و برزخ ژوری بوده است. آثار او در زمینه ترجمه عبارتند از : بعد زیبایی‌شناختی، هربرت مارکوزه- انتشارات هرمس ۱۳۷۹، جهان هولوگرافیک: نظریه‌ای برای توضیح توانایی‌های فراطبیعی ذهن و اسرار ناشناخته مغز و جسم مایکل تالبوت - انتشارات هرمس ۱۳۸۵، یونگ خدایان و انسان مدرن آنتونیو مورنو- نشر مرکز ۱۳۷۶، غرب واقعی و طفل مدفون، سام شپارد انتشارات هرمس ۱۳۸۶ و درس و آوازه‌خوان طاس اوژن یونسکو- انتشارات هرمس ۱۳۸۶. بوف کور، رساله‌ای دربارهٔ رمان صادق هدایت به زبان انگلیسی، روشنفکران رذل و مفتش بزرگ مترجم: جمشید شیرازی- نشر هرمس ۱۳۸۹ و مقالهٔ مفتش بزرگ و روشن‌فکران رذل داستایوسکی از دیگر تالیفات این هنرمند هستند. مهرجویی و همسرش وحیده محمدی‌فر، 22 مهرماه 1402 در منزل شخصی‌شان در مشکین دشت فردیس به قتل رسیدند. فرمانده انتظامی البرز اعلام کرد این قتل توسط 4 نفر با انگیزه مالی انجام شده است. باغبان آن ها در 27 مهرماه به قتل اعتراف کرد. او گفت زمانی که برای آنها کار می‌کردم، ۳۰میلیون تومان طلبکار شده بودم، اما آنها حاضر نبودند این مبلغ را پرداخت کنند و می‌گفتند که هیچ بدهی‌ای به من ندارند. همه اینها باعث شده بود که از آنها کینه به دل بگیرم. در نهایت نیز وقتی دیدم حاضر نیستند پولم را بدهند، نقشه قتل‌شان را کشیدم. شب حادثه به همراه برادرم که سرایدار یکی از ویلاها در شهرک است و ۲ دوست دیگرم که آنها هم در شهرک کار می‌کنند، راهی ویلای مهرجویی شدیم. وقتی در را باز کرد، من به او حمله کردم و با چوب زدمش. برادرم و دوستم هم به اتاق رفتند و همسرش را گرفتند. ابتدا برادرم دستان همسر مهرجویی را گرفت و دوستم با چاقو به او ضربه زد و وقتی بی‌حال شد برادرم هم با چاقو به جان او افتاد. من هم مهرجویی را با چاقو زدم و بعد به اتاق رفتم و وقتی مطمئن شدیم هردویشان مرده‌اند، النگوها و طلاهای همسر مهرجویی، موبایل و اموال دیگر را سرقت و آنجا را ترک کردیم. به مناسبتِ مرگِ مهرجویی خانهٔ سینمای ایران سه روز عزای عمومی اعلام کرد و شبکهٔ نمایش و رادیو نمایش از ۲۹ مهر تا ۵ آبان مرورِ فیلم‌های او را در برنامه قرار دادند. پیکر مهرجویی و همسرش در ۲۶ مهر ۱۴۰۲ ، از مقابلِ تالارِ وحدت تشییع و در قطعهٔ هنرمندانِ بهشتِ زهرای تهران دفن شد.